سوره بقره، آیه 173
إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (173)
منظور از باغ و عاد چیست؟
نمونه: باغ و عاد در اصل باغى و عادى بوده، باغى از ماده" بغى" به معنى طلب کردن است، و در اینجا منظور طلب کردن لذت است و" عادى" به معنى متجاوز مى باشد، یعنى متجاوز از حد ضرورت
مجمع البیان: در معناى آن سه قول هست:
1- حسن و قتاده و مجاهد میگویند: «یعنى از محرّمات مزبور بقصد طلب لذّت نخورد و از مقدارى که بآن رفع گرسنگى میشود تجاوز نکند.» 2- زجّاج میگوید: «غیر باغ» یعنى افراط و زیاده روى نکند و لا عاد یعنى نسبت باندازه لازم تقصیر و کوتاهى ننماید.
3- از حضرت باقر علیه السلام و حضرت صادق نقل شده است که «مراد از «باغى» کسى است که بر امام مسلمانان خروج کرده باشد و منظور از «عادى» کسى است که قطع طریق کند یعنى راهزن باشد». این قول را سعید بن جبیر و مجاهد نیز گفته اند.
علىّ بن عیسى بر این قول ایراد کرده است که خداوند متعال بر هیچکس اجازه خودکشى نداده است و خود را در معرض قتل قرار دادن در «دین اسلام» در حکم خودکشى است بعلاوه ترخیصى که در این مورد نسبت با کل محرّمات بعمل آمده است بجهت آن است که از خطر گرسنگى جلوگیرى شود نه بجهت سفر طاعت تا گفته شود کسى که بقصد راهزنى اقدام بمسافرت کرده است سفر او سفر معصیت است. پس ترخیصى براى او نیست».
مؤلّف: ایراد علىّ بن عیسى درست نیست زیرا کسى که بر امام مسلمانان خروج کرده است خود را در معرض قتل درآورده است و براى چنین شخصى ارتکاب محرّمات الهى حلال نمی شود. چنان که براى او جائز نیست که دیگرى را براى حفظ جان خود بکشد .
و اینکه میگوید: «چون این ترخیص براى رفع خطر گرسنگى است لذا براى هر فردى که در این خطر قرار بگیرد آن ثابت است» این مطلب نیز مسلّم نیست زیرا میتوان گفت ترخیص مخصوص کسانى است که خود را در معرض کشته شدن قرار ندهند و کسى که اقدام براهزنى کرده است خود را در معرض کشته شدن در آورده است.
